توکن
با افزایش نجومی قیمت بسیاری از ارزهای دیجیتال، افراد زیادی به سرمایهگذاری در آن علاقمند شدهاند. همانند سایر بازارهای مالی، بازار رمزارزها نیز مفاهیم و اصطلاحات مخصوص به خود را دارد. یکی از پرکاربردترین مفاهیم این حوزه، عبارت توکن است. توکن برای اشاره به بسیاری از ارزهای دیجیتال بازار استفاده میشود اما این به معنی معادل بودن آن با رمزارز نیست. با یادگیری مفهوم توکن، طرح جامع و کاملی از بازار رمزارزها در ذهن ایجاد میشود. در مقالههای قبلی به طور کامل در رابطه با ارز دیجیتال توضیح دادهایم و دراین مقاله قرار است با مفهوم توکن و انواع توکن آشنا شویم.
توکن چیست؟
توکن یک نوع دارایی دیجیتال است که قابلیت انتقال به دیگران و ذخیره ارزش در خود را دارد. توکنها قبل از اینکه در ارزهای دیجیتال مطرح شوند در سیستمهای کامپیوتری به عنوان یک نوع مجوز رمزنگاری شده مطرح شده بودند. توکنها توسط شرکتهای مختلف بر بستر تکنولوژی بلاک چین ایجار میشوند. هر توکن کاربرد مخصوص خود را دارد و بسته به این که کاریرد مورد نظر چقدر مهم است و تا چه اندازه میتواند برای رسیدن به آن کاربرد موفق باشد میتواند ارزش متفاوتی داشته باشد.
در فضای رمز ارزها، توکن به آن دسته از ارزهای دیجیتال گفته میشود که بلاک چین مخصوص به خود را ندارند و از بلاک چینهای پلتفرمی برای ثبت تراکنشهای خود استفاده میکنند.
بلاک چینهای پلتفرمی امکان ساخت برنامههای غیر متمرکز از طریق قراردادهای هوشمند را دارند.
قراردادهای هوشمند
بلاک چین امکان انتقال دارایی بین افراد در یک شبکه غیرمتمرکز را ایجاد کرد. اگرچه این اتفاق جهش بزرگی در صنعت مالی به حساب میآمد اما امکانات کافی برای مسائل روزمره که شامل انتقال فایل، ایجاد صرافی و اینترنت اشیا را نداشت. توسعه قرار دادهای هوشمند، بلاک چین را وارد سایر حوزههای زندگی کرد.
قرارداد هوشمند یک قطعه کد در یک سیستم توزیع شده است که با استفاده از قوانین کار میکند.
ویژگی قراردادهای هوشمند :
فعالیت بر روی سیستمهای غیرمتمرکز انجام میشود.
شرایط و خروجی شرایط، قطعی و غیرقابل تغییر است.
اجرای برنامهها به صورت خودکار انجام میشود.
کدهای آن غیر قابل دستکاری است.
قابلیت شخصیسازی برای ساخت انواع برنامههای غیرمتمرکز قبل از اجرا وجود دارد.
افراد در فعالیت با استفاده از قراردادهای هوشمند، نیازی به شناخت هم یا اعتماد به یکدیگر ندارند.
تمامی تراکنشها در قراردادهای شفاف و در دسترس همه است.
ایجاد قراردادهای هوشمند این امکان را برای شرکتها و اشخاص ایجاد کرد که بتوانند بدون ساخت بلاک چین، برنامه کاربردی خود را با استفاده از قراردادهای هوشمند ایجاد کنند و توکنهای آنها را به منظور مدیریت فعالیتها در شبکه استفاده کنند. با توجه به این که اتریوم برای اولین بار امکان ساخت توکنها و قراردادهای هوشمند را ایجاد کرد، بیشتر توکنها بر بستر شبکه اتریوم ایجاد شدهاند.
امروزه در بلاک چینهای دیگری نیز امکان ساخت توکن وجود دارد و بسیاری از ارزهای جدید بر بستر این شبکهها ایجاد شدهاند.
دلیل و هدف ساخت توکن چیست ؟
شاید برای شما هم سوال باشد که چرا شرکتها به جای ساخت بلاک چین مخصوص خود، توکن ایجاد میکنند. پاسخ به این سوال را میتوان تحت عناوین زیر بررسی کرد.
کاهش هزینه ها :
ساخت توکن در بستر ارزهای دیجیتال معمولا هزینه چندانی ندارد. اشخاص و شرکتها با داشتن مقداری دانش برنامه نویسی و آشنایی با قراردادهای هوشمند، میتوانند توکن خود را بسازند. این کار در ابتدای فعالیت یک شرکت هزینههای آن را کاهش میدهد. و همچنین از این طریق میتوان سرمایه مورد نیاز برای ادامه فعالیت شرکت را جمع کرد و با این منابع بلاک چین مستقل شبکه را ایجاد نمود..
راحتی ساخت :
دلیل دوم برای ساخت توکن، راحتی ساخت آن است. برای ساخت یک بلاک چین شما باید تمام امکانات لازم آن را از صفر تا صد آماده کنید. این کار مستلزم یک تیم قوی در حوزههای مختلف برنامهنویسی است. برخلاف بلاک چین، برای ساخت توکن تنها چیزی که نیاز دارید آشنایی با قرادادهای هوشمند بلاک چینهای پلتفرمی است. شما میتوانید در عرض چند دقیقه توکن خود را بر روی بلاک چینهای مختلف ایجاد کنید.
امنیت بالا :
بسیاری از شرکتها برای اینکه از امنیت شبکه خود مطمئن باشند، ترجیح میدهند فعالیت خود را بر بستر ارزهای دیجیتال امن و بزرگ مانند اتریوم اجرا کنند. هر چه تعداد کاربران یک شبکه بلاک چین بیشتر باشد، امنیت آن بیشتر است.
کلاهبرداری :
هدف چهارم برای ساخت توکن، کلاهبرداری است. همانطور که گفته شد، ساخت توکن بسیار راحت است. از طرفی به دلیل عدم دریافت آموزش ارزهای دیجیتال بسیاری از افراد اطلاعات مناسبی از کیفیت رمزارزهای مختلف ندارند. امروزه بیش از ۱۰ هزار ارز دیجیتال وجود دارد که بیشتر آنها بدون هدف و کاربرد مشخصی ساخته شدهاند. این شرایط باعث شده است که کلاهبرداران، یک توکن ساده را بدون اینکه هدف خاصی پشت آن باشد ایجاد کنند و با معرفی آن به عنوان ارز دیجیتال بنیادی و خوب کلاهبرداری کنند.
تفاوت کوین و توکن چیست؟
کوین به ارز دیجیتال اصلی هر شبکه بلاک چینی گفته میشود که به عنوان سوخت اصلی آن استفاده میشود. به عنوان مثال ارز دیجیتال بیتکوین در شبکه بیتکوین و رمزارز اتریوم در شبکه اتریوم، به عنوان کوین شبکه فعالیت میکنند. هر فعالیتی در شبکه، نیازمند استفاده از کوین اصلی آن است. در مقابل ارزهای دیجیتالی که به عنوان یک ارز دیجیتال لایه دوم در بستر شبکههای مختلفی استفاده میشوند، توکن هستند.
برای تشخیص کوین یا توکن بودن ارزهای دیجیتال، میتوانید به سایت رسمی هر رمز ارز یا سایر سایتهای فعال در حوزه ارزهای دیجیتال مراجعه کنید. با مراجعه به این سایت و جستجوی اسم رمزارز مورد نظر، صفحه مربوط به آن نمایش داده میشود.
کوینها معمولا ارزهای دیجیتال معتبری هستند، چرا که برای ایجاد آنها هزینه و دانش بیشتری نیاز است. اما این به معنی بیارزش بودن توکن نیست.
کیف پول توکن
توکنها، کیف پولهای مخصوص خود را ندارند و برای نگهداری و انتقال آنها از کیف پولهای بلاک چین ساخت توکن استفاده میشود. به عنوان مثال کیف پولهای اتریومی، توانایی ذخیرهسازی و نگهداری توکنهای بر بستر خود را دارند. در این حالت، شما با داشتن یک آدرس در شبکه اصلی و کیف پول آن، به راحتی میتوانید توکنهای خود را جابجا کنید.
بیشتر شبکههای بلاک چینی قابلیت ساخت توکن دارند، توکنها بر روی کیفپولهای کوین اصلی شبکه ذخیره میشوند. ناگفته نماند که در برخی از پلتفرمهای جدید امکان ذخیرهسازی توکنها بر روی کیفپولهای اختصاصی نیز وجود دارد.
ویژگی توکن
توکنهای مختلف، بسته به این که برای چه کاربردی ساخته شدهاند، میتوانند ویژگیهای متفاوتی از خود بروز دهند. اما به طور کلی، تمامی توکنها در بسترهای مختلف بلاک چینی، دارای ویژگیهای زیر هستند.
قابل برنامهنویسی : منظور از قابل برنامهنویسی بودن توکنها این است که آنها بر روی پروتکلهای نرمافزاری اجرا میشوند. این پروتکلها، از قراردادهای هوشمند تشکیل شدهاند که ویژگیها، عملکرد و نحوه تعامل توکن را مشخص میکنند.
بدون نیاز به مجوز استفاده : این ویژگی بدون نیاز به مجوز، به این معنی است که برای استفاده از توکن در بستر تعریف شده، نیاز به دریافت مجوز از هیچ نهاد و هیچ شخصی نیست. مدیریت توکنها توسط قرارداد هوشمند انجام میشود و تا زمانی که خلاف قوانین قرارداد عمل نشود، استفاده از تمام امکانات شبکه با استفاده از توکن آزاد است.
عدم نیاز به اعتماد به دیگران : ویژگی عدم نیاز به اعتماد به دیگران مشخصه اصلی سیستمهای غیرمتمرکز است. در این سیستمها هیچ نهاد یا شخصی مسولیت تایید و رد تراکنشها را ندارد و تراکنشها به صورت غیرمتمرکز انجام میشود.
شفافیت تراکنشها : ویژگی شفافیت به این معنی است که هم قوانین قرارداد هوشمند مربوط به توکن و هم کلیه فعالیتهای درون شبکه قابل مشاهده و تایید توسط اعضای شبکه است.
انواع توکن :
توکن مثلثی و غیر مثلثی :
در یک دستهبندی کلی، توکنها را میتوان به دو دسته توکنهای «مثلی» و «غیرمثلی» تقسیم کرد. این دو نوع توکن از نظر ماهیت با هم تفاوت دارند و همین تفاوت، کاربردهای متفاوتی نیز برای هر کدام از آنها ایجاد کرده است. به توکنهای مثلی توکن تعویضپذیر و به توکنهای غیرمثلی توکن تعویضناپذیر گفته میشود.
منظور از مثلی یا تعویضپذیر این است که یک واحد مشخص از آن نوع توکن، هیچ تفاوتی با واحدی دیگر از آن ندارد. بنابراین، در این حالت میتوان در ازای دریافت یک واحد از توکن، از یک واحد دیگر برای بازپرداخت استفاده کرد. برخلاف این حالت، در توکنهای غیرمثلی یا همان تعویضناپذیر هر واحد از یک توکن با واحدهای دیگر متفاوت است و ارزش آنها به ویژگیهای خاص هر کدام بستگی دارد.
از جمله توکنهای مثلثی میتوان به تتر اشاره کرد.این نوع توکنها در واقع مثل پول رایج هستند.
توکنهای غیر مثلی را میتوان به آثار هنری تشبیه کرد. همانطور که کپی یک اثر هنری ارزش معادل اصل آن را ندارد، توکنهای غیرمثلی نیز اینگونه هستند.
توکنهای اوراق بهادار
توکنها میتوانند علاوه بر استفاده به عنوان پول، به عنوان دارایی ذخیرهکننده ارزش نیز استفاده شوند. این نوع از توکنها در واقع توکنی است که بر روی یک بلاک چین ساخته شده و نشاندهنده سهمی از یک شرکت یا دارایی است. این اوراق را شرکتها یا دولتها میتوانند ایجاد کنند. توکنهای بهادار میتوانند جایگزین مناسبی برای اوراق بهادار فعلی باشند. این توکنها از قابلیتهای تکنولوژی بلاک چین استفاده میکنند، بنابراین میتوانند ویژگیهای مهم آن مانند شفافیت، انتقال سریع و آنی داراییها و معامله در هر ساعتی از شبانهروز را با خود داشته باشند. بسیاری از این ویژگیها در اوراق بهادار سنتی قابل اجرا نیست.
با استفاده از توکنهای بهادار میتوان داراییهای با ارزش بالا را نیز به سهام کوچکتر تقسیم و به بازار عرضه کرد. در این حالت امکان سرمایهگذاری روی داراییهای مختلف برای همه وجود خواهد داشت.
توکن کاربردی
توکنهای کاربردی نوعی دیگر از توکنها هستند که با ادغام در یک پروتکل بلاک چینی، امکان دسترسی و استفاده از امکانات آن را برای اشخاص فراهم میکنند. عمومیترین کاربرد این توکنها در پرداختهای درون پلتفرمی است.
رابطهی بین توکن کاربردی و پلتفرم میزبان رابطه همافزایی است. در این رابطه، بلاک چین امنیت لازم برای توکن را فراهم و در مقابل، از آن برای توسعه فعالیت اقتصادی درون برنامهای خود استفاده میکند.
به عنوان نمونه میتوان ارز دیجیتال اتریوم را توکن کاربردی دانست. اشخاص میتوانند با داشتن ارز دیجیتال اتریوم از برنامههای موجود در بستر این شبکه استفاده کنند. اتریوم در واقع امکان فعالیت اقتصادی برای پلتفرم خود را ایجاد میکند و در عوض امکانات بیشماری با استفاده از برنامههای خود در اختیار کاربران میگذارد. بسیاری از توکنهای درون بازیهای بلاک چینی نیز توکن کاربردی هستند و با استفاده از آنها میتوان از امکانات مختلف بازی استفاده کرد.
توکنهای با ارزش ثابت
نوع دیگری از توکنها هستند که ارزش آنها همواره ثابت و برابر با پشتوانه مالی آن است. پشتوانه مالی این توکنها شامل داراییهای مختلفی است.
ارزهای فیات رایج مانند دلار ، یورو و… : توکنهایی مانند تتر دارای پشتوانه ارزهای فیات هستند. این توکنها توسط شرکتهای خاص ایجاد میشوند و شرکت مورد نظر به ازای هر توکن باید معادل دلاری آن را در بانکها و موسسات مالی ذخیره کند. قیمت این توکنها همواره ثابت و برابر مقدار ارز فیات پشتوانه آن است.
داراییهای فیزیکی با ارزش مثل طلا و نفت : توکنهای با پشتوانه داراییهای فیزیکی نیز همانند توکنهای با پشتوانه ارز فیات هستند با این تفاوت که پشتوانه آنها به وسیله داراییهای فیزیکی انجام میشود و قیمت آنها نیز معادل همان پشتوانه است. به این نوع توکنها، توکنهای دارایی نیز گفته میشود.
پشتوانه ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم : برخی از توکنهای با ارزش ثابت، پشتوانه خود را ارزهای دیجیتال معروف مانند بیتکوین و اتریوم قرار میدهند. بنابراین قیمت آنها معادل رمزارز پشتیبان آن است. به عنوان مثال اگر پشتوانه یک توکن معادل یک بیتکوین باشد، در این صورت قیمت توکن همواره یک بیتکوین است اما با توجه به تغییر قیمت بیتکوین نسبت به دلار، قیمت دلاری آن همواره تغییر خواهد کرد.
الگوریتمهای ریاضی : آخرین نوع توکنهای باارزش ثابت، توکنهای ساخته شده توسط الگوریتمهای ریاضی است. این توکنها در بسترهای امور مالی غیرمتمرکز و بر مبنای مقادیر مختلف وثیقههای ارز دیجیتال ساخته میشوند. نمونه معروف این نوع از ارزهای دیجیتال، رمزارز دای است.
توکنهای پرداخت
توکنهایی هستند که برای پرداخت و معامله استفاده میشوند. کاربرد این توکنها معمولا مانند ارزهای سنتی است اما به نسبت آنها مزایای زیادی دارند. یکی از این مزایا عدم وجود سازمان مرکزی مثل بانک یا درگاه پرداخت برای ثبت و تایید تراکنشها است. این مورد هم هزینه تراکنش را کاهش میدهد و هم امکان سانسور و حذف تراکنشها را از دولتها و سازمانها میگیرد. امنیت این نوع پرداخت نیز به دلیل غیرمتمرکز بودن شبکه بیشتر است.
توکنهای حاکمیتی
با رشد و گسترش پروتکلهای غیرمتمرکز، فرآیندهای تصمیمگیری غیرمتمرکز نیز اهمیت پیدا میکنند. سیستمهای بلاک چینی به صورت غیرمتمرکز هستند به همین دلیل، بهترین روش برای اداره آنها نیز حاکمیت غیرمتمرکز است. حاکمیت غیرمتمرکز که به صورت درونزنجیرهای در شبکه بلاک چین اعمال میشود به همه کاربران و ذینفعان شبکه امکان همکاری، بحث و رایدهی را فراهم میکند.
این مدل توکنها به سیستمهای رایگیری مبتنی بر شبکه بلاک چین کمک میکنند تا امکان حمایت از تغییرات و رایدهی برای پیشنهادات جدید فراهم شود.
توکنهای با عرضه متغیر
هنگام ساخت توکنها، تعداد کل توکنهای آن میتواند مشخص یا نامشخص باشد. تعداد کل سکههای در عرضه نیز با توجه به فرآیند استخراج میتواند در حال افزایش باشد اما معمولا کاهش در تعداد کل عرضه سکهها به منظور تثبیت قیمت وجود ندارد و تنها ممکن است با توکنسوزی عرضه کاهش یابد.
فرآیند تغییر توکنهای در عرضه تحت فرآیند و به صورت خودکار رخ میدهد. با تغییر قیمت توکنها، این فرآیند کار خود را آغار میکند و با تغییر در تعداد توکنها سعی میکند قیمت توکنها را ثابت نگه دارد. این نوع توکنها را میتوان جزو توکنهای با ارزش ثابت الگوریتمی نیز به حساب آورد.
نحوه ساخت توکن
برای ساخت توکن ابتدا باید کاربرد توکن و نوع آن مشخص شود. با مشخص شدن این ویژگی، میتوان پلتفرم و بلاک چین مناسب برای ساخت توکن را نیز شناسایی کرد. علاوه بر این، استانداردی که برای ساخت توکن باید استفاده شود نیز از این طریق مشخص میشود.
بلاک چینها در ساخت توکن با هم تفاوتهایی دارند. این تفاوتها را میتوان مربوط به زبان برنامهنویسی، پشتیبانی از انواع توکنها، استانداردهای ساخت توکن و نحوه تعامل توکن با شبکه دانست. بیشتر توکنهای قدیمی در بستر اتریوم ساخته شدهاند اما با ظهور بلاک چینهای جدید با مقیاسپذیری و امکانات بیشتر، توکنهای جدید بر بستر سایر بلاک چینها مانند سولانا، آوالانچ، فانتوم و کاردانو در حال ساخت هستند.
توکن سوزی
توکن سوزی به حذف عمدی تعدادی از سکههای مربوط به یک رمز ارز گفته میشود. توکنسوزی میتواند دلایل متعددی داشته باشد اما مهمترین دلیل آن، کاهش عرضه ارز دیجیتال به منظور بالا بردن قیمت آن و جذب سرمایهگذاران جدید به شبکه است.
مدیران پروژههای ارز دیجیتال معمولا توکن یا سکههایی دارند را برای اینکار استفاده میکنند یا با خرید ارزها از سایر کاربران این کار را انجام میدهند. فرآیند انجام این کار بدین صورت است که سکهها به آدرس مشخصی که هیچ کس به آن دسترسی ندارد فرستاده میشود. تمامی داراییهای موجود در این حساب قابل مشاهده برای همگان است اما امکان استفاده از ارزهای موجود در آن برای هیچ کس وجود ندارد.
ایردراپ در توکن به چه معناست؟
در فضای ارزهای دیجیتال، ایردراپ به معنی اهدای رایگان توکنها یا کوینها به کاربران است. این توکنها معمولا با هدف جذب مخاطب برای شبکههای اجتماعی پروژه، جذب غیر مستقیم سرمایهگذار یا به منظور قدردانی از کاربران شبکه انجام میشود. برای دریافت توکنها معمولا از کاربران خواسته میشود فعالیتهای سادهای مانند فالو کردن حساب پروژه در شبکههای اجتماعی را انجام دهند. پس از انجام این فعالیتها، بین تمام شرکتکنندگان قرعهکشی انجام میشود و به برندگان قرعهکشی، توکنهای ارز دیجیتال اهدا میشود.
نحوه تشخیص توکنهای کلاهبرداری
روش تشخیص کلاهبرداری بودن یا نبودن یک توکن چیست و تا چه حد معتبر است. اگرچه به طور کامل نمیتوان از کلاهبرداری بودن یک پروژه مطمئن شد ولی با دانستن چند نکته به راحتی میتوان بسیاری از این پروژهها را تشخیص داد.
یکی از نشانههای غیرمعتبر بودن توکنها، عدم ثبت آنها در سایتهای معتبر حوزه رمزارزها مانند «کوینمارکتکپ» است. با یک جستجوی ساده در این سایت و سایتهای مشابه میتوانید یه این قضیه پی ببرید. سرمایهگذاری بر روی پروژهای که در این سایت لیست نشده است به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
پروژههای ارز دیجیتال معتبر حتما سایت مخصوص به خود را دارند و به جز در معدود مواردی مانند «پرایوسی کوینها» مدیران، توسعهدهندگان و سرمایهگذاران آنها مشخص است. بنابراین، اگر پروژهای سایت مخصوص به پروژه خود را نداشت و یا در سایت آن خبری از اطلاعات مدیران و موسسان نبود، سرمایهگذاری در این پروژه توصیه نمیشود.
پروژههای معتبر معمولا «وایتپیپر» یا «سفیدنامه» دارند. وایتپیپر سندی است که در آن، اطلاعات پروژه شامل اهداف، نحوه فعالیت، اطلاعات اقتصادی، مدیران و سرمایهگذارن پروژه و برنامه توسعه آن قرار گرفته است. بررسی این مورد نیز میتواند بسیاری از پروژههای کلاهبرداری را از واقعی جدا کند. توجه کنید که ممکن است پروژههای کلاهبرداری، سفیدنامه سایر ارزهای دیجیتال را به نام خود منتشر کنند.
پروژههای بلاک چینی که برای گسترش کاربران خود از روشهای هرمی استفاده میکنند معمولا پروژههای مناسبی برای سرمایهگذاری نیستند. در این نوع پروژهها از شما خواسته میشود تا چند نفر را به عنوان سرمایهگذار به شبکه اضافه کنید و در صورتی که این اعضا اقدام به سرمایهگذاری در پروژه کنند، مبلغی به عنوان پاداش به شما پرداخت میشود. برخی از این پروژهها نیز درآمد ثابت را به کاربران خود پیشنهاد میکنند که این هم یکی از نشانههای کلاهبرداری بودن پروژه است.
مورد دیگری که برای بررسی اعتبار پروژهها میتوان از آن استفاده کرد لیست شدن در صرافیهای معتبر است. تقریبا تمام توکنها امکان لیست شدن در صرافیهای غیرمتمرکز مثل یونیسواپ، سوشیسواپ، پنکیکسواپ و سایر صرافیهای ارز دیجیتال غیرمتمرکز را دارند. بنابراین در این قسمت باید بررسی کنید که آیا ارز دیجیتال مورد نظر در صرافیهای متمرکز معتبر نیز لیست شده است یا نه. هر چه توکن در صرافیهای معتبری لیست شده باشد، اعتبار آن بیشتر خواهد بود. توکنهایی که فقط در صرافیهای غیرمتمرکز و صرافیهای ناشناس متمرکز لیست شدهاند، پتانسیل بالایی برای کلاهبردار بودن دارند.
سخن آخر
توکنها در حالت کلی به داراییهای رمزنگاری شده میگویند که از امکانات بلاک چین استفاده میکنند و برای ذخیره و انتقال ارزش به کار میروند. در حالت کلی تمامی ارزهای دیجیتال را میتوان با عنوان توکن به معنی نوعی دارایی رمزنگاری دارای ارزش معرفی کرد. اما در اصل توکن ارز دیجیتالی است که بلاک چین مخصوص خود را ندارد و از پلتفرم سایر بلاک چینها استفاده میکند. در این مقاله سعی کردیم تا اطلاعات جامع و کاملی در رابطه با توکنها در اختیار شما قرار دهیم و امیدواریم که این مطالب برای شما مفید بوده باشد.
بدون دیدگاه